پالایشگاه فرا سرزمینی ضمانت صادرات نفت در دوران تحریمها
تاریخ انتشار: ۲۵ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۰۴۱۵۱
به گزارش خبرنگار مهر، چندی پیش در حاشیه نشست پیمان شانگهای، قراردادی مبنی بر بازسازی دو پالایشگاه فراسرزمینی در ازبکستان منعقد شد. این به معنای ساخت پالایشگاه در ازبکستان است تا شاید راهگشای تحریمها باشد و از این طریق بتوانیم فرآوردههای نفتی خود را بدون سد راهی به کشورهای دیگر صادر کنیم. اما این مساله تنها بخشی از ماجراست و بخش دیگر آن مربوط به توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
برای فروش فرآوردههای نفتی باید چاره اندیشی شود
اما آیا آنکه این سیاست نمیتواند بخشی از مشکلات اقتصادی ما را حل کند و منجر به گستردگی روابط با سایر کشورها شود؟ چرا که در سالهای گذشته نیز قرار بر آن بود که پالایشگاهی در ونزوئلا نیز احداث شده بود. نخعی با اشاره به اینکه ما توان فنی برای اورهال، تکمیل و بازسازی پالایشگاههای سایر کشورها چون ونزوئلا که منابع نفتی بسیار و قابل توجهی داریم در این زمینه توضیح داد: مسألهای که وجود دارد آنکه در چنین شرایطی صدور فنی و مهندسی در حوزه نفت را پیش گرفتهایم و متفاوت از ساخت و تجهیز پالایشگاه است. ابهام موجود در بحث ساخت پالایشگاه در کشورهای دیگر است، یعنی این میزان سرمایه وجود دارد باید در کشور برای این منظور هزینه شود، چرا که ما چیزی کمتر از ۵۰ درصد از نفت خام خود را پالایش و بقیه را صادر میکنیم در حالی که به فرآوردههای نفتی بیشتری نیاز داریم و باید ظرفیت پالایش بیشتری را ایجاد کنیم.
به گفته این نماینده مجلس کشور ما به دلیل کمبود فراوردههای نفتی برای تأمین نیاز داخل، مجبور به واردات شده، یعنی اکنون با نوعی موازنه منفی مواجهایم، به گونهای که در تابستانی که گذشت زمزمههای واردات بنزین و گاز درازای صادرات نفت کوره به گوش رسید که هر چند ناچیز بود اما شد! در واقع به اسم سوآپ بنزین و گاز وارد شد در حالی که کشور ما نیازی نه تنها به واردات ندارد بلکه توان تولید مازاد و صادرات را نیز دارد.
چنین صحبتهایی نشان از آن دارد که تولید مازاد فرآوردههای نفتی و فروش آن به کشورهای دیگر از این طریق امری دشوار است و نیاز به چاره اندیشیهای بیشتری دارد.
البته کارشناسانی هم وجود دارند که آن را روی سکه را میبینند و بر این باورند که پیش از این سیاست پالایشگاهداری فرا سرزمینی در ونزوئلا نیز اجرایی شده بود، فرصت اجرای این امر در بسیاری از کشورها نظیر ترکمنستان، عراق و سوریه وجود دارد که باید در دستور کار قرار گیرد و از چنین ظرفیتهایی استفاده شود.
ساخت پالایشگاه ابتدا در داخل الزام آور است
نخعی با اشاره به اینکه با وجود ظرفیت پالایش مواد خام زیرزمینی یعنی نفت و گاز مورد توجه قرار نگرفتند در این زمینه توضیح داد: در دولت گذشته این دولت به ساخت پالایشگاه علاقهای نداشت و این طرح روی زمین ماند و اگر هم قرار به سرمایه گذاری در این بخش است باید ابتدا در داخل این مهم انجام شود.
وی در ادامه توضیح داد: بخش دیگر این طرح هم مربوط به صادرات دانش است که با توجه به مهندسان خلاق و توانمندی که داخل داریم میتوانیم توان فنی و مهندسی که در بخش نفت داریم و طی سالهای تحریم این توان به کمک کشور برای کاهش هزینههای تحریم آمد را صادر کنیم و ما در مجلس با همه توان از این مساله حمایت میکنیم. چرا که هم سبب برقراری ارتباطهای مؤثر بینالمللی و منطقهای شده و هم با حمایت از این دانشمندان جوان و خلاق مانع مهاجرت آنها میشویم.
پالایشگاه فرامرزی شاهراهی برای ارتباط با ۴۰ کشور
اگرچه نخعی نگاه چندان مثبتی به این مساله ندارد اما بسیاری از کارشناسان امر چنین طرحی را مثبت ارزیابی میکنند. عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران، رضا پدیدار در رابطه با احداث پالایشگاه فرا سرزمینی به مهر میگوید: ساخت و توسعه پالایشگاه در خارج از کشور به صورت مشارکتی میتواند صادرات نفت ایران را حتی در دوران تحریم ضمانت کند.
وی در ادامه توضیح میدهد: به طور کلی اگر پتانسیلی که فرآیند اجرایی و عملیاتی آن از منظر کالا و خدمات در مقایسه با آنچه در داخل وجود دارد مقرون به صرفه تر و توجیه اقتصادی بالای یک سوم یعنی ۳۰ درصد داشته باشد، به صلاح کشور و اقتصاد و مردم است که از این پتانسیل استفاده شود. در خصوص پالایشگاههای فرا سرزمینی نیز شرایط به همین منوال است، یعنی با سرمایه گذاری در این بخش بتوانیم از محل برگشت منافع حاصل از این سرمایه گذاری به توسعه زیرساختهای داخل کشور نه سایر فعالیتهای دیگر، مبادرت کنیم، باید این مساله انجام شود. منظور از زیر ساخت، یعنی به عنوان مثال، اگر پالایشگاهی را به صورت مشارکت در کشور دیگری توسعه، تجهیز و یا میسازیم، شاید برای ما دو مزیت داشته باشد، اول اینکه نفت خام را به صورت ضمانت شده تولید و صادر میکنیم، این یعنی منفعت اقتصادی از بابت فروش نفت خام، نکته دوم اینکه سرمایه گذاری که در این کشور روی پروژه پالایشگاهها انجام میدهیم، از آسیبهای داخلی مصون است، در عین حال سبب کاهش قیمت تمام شده و افزایش سود حاصل از سرمایه گذاری هم میشود.
برخلاف نخعی، پدیدار بر این باور است که چنین اقدامی نه تنها میتواند ثمر بخش باشد بلکه برای کشور سوده دهی هم دارد. عضو اتاق بازرگانی در تشریح این موضوع میگوید: با مازاد سود به دست آمده از این سرمایه گذاری میتوانیم مواد خام و اولیه مورد نیاز داخل را خریداری و تأمین کنیم، بدون اینکه پولی در این قبال پرداخت کنیم، در ادامه سبب توسعه سرمایه گذاری و کاهش قیمت تمام شده محصول در داخل کشور میشود. در نهایت با افزایش سود راندمان نیز بالا رفته و این سود از نظر اقتصاد برون مرزی و یا همان دیپلماسی اقتصادی و ملی مجدداً سبب سرمایه گذاری مضاعف برای کشور میشود.
هشدار؛ کشور مقصد تحریم نباشد
پدیدار در پاسخ به این سوال که آیا ساخت پالایشگاه فرا سرزمینی میتواند به صادرات فرآوردههای نفتی کمک کند توضیح داد: برای دور زدن تحریمها با ورود به طرح پالایشگاههای فرا سرزمینی باید در نظر داشته باشیم که کشور مقصد خود تحریم نباشد. در این شرایط میتوان به بی اثر کردن تحریمها امیدوار بود.
وی اضافه کرد: اینکه با کشورهایی مانند ونزوئلا و یا اروگوئه قرارداد برای تجهیز و یا احداث پالایشگاه ببندیم خوب است اما مساله اصلی ما در این بحث نقل و انتقال نفت به این کشورهاست که باید با کشتی و تانکر انجام شود. ایران در جنوب و شمال با کشورهای نفت خیز زیادی همسایه است که میتواند در این خصوص وارد مذاکره شده و سرمایه گذاری کند ما توان فنی و مهندسی زیادی برای ورود به این بحث داریم.
عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران در خاتمه افزود: ایران در خاورمیانه در مجموع ۱۴ کشور، ۱۵ کشور در اوراسیا و ۱۲ کشور هم شمال آفریقا همسایه بوده و یا ارتباط دارد. که در مجموع ۴۰ کشور را شامل میشود. و ورود به بحث پالایشگاههای فرا سرزمینی با یک برنامهریزی و محاسبه درست و دیپلماسی فعال میتوانیم با این چهل کشور در این بخش همکاری کنیم.
اینگونه که به نظر میرسد دو طیف فکری این مساله را دنبال میکنند، یکی آنکه ساخت پالایشگاه فرا سرزمینی میتواند راهی برای گذر از تحریمها باشد مشروط به آنکه کشور مورد نظر تحریم نباشد و دیگر طیف بر این باورند که ساخت پالایشگاه فرا سرزمینی هزینه بر بوده و بهتر است چنین اقدامی در اولویتهای بعدی قرار گیرد.
کد خبر 5610375منبع: مهر
کلیدواژه: ازبکستان نفت صادرات نفت پالایشگاه نفت بورس ایران گزارش روزانه بورس وزارت جهاد کشاورزی روسیه شاخص کل بورس بورس کالا تسهیلات بانکی بانک مرکزی مسکن مالیات وزارت نیرو کسب و کار وزارت صنعت معدن و تجارت پالایشگاه های فرا سرزمینی پالایشگاه فرا سرزمینی فرآورده های نفتی احداث پالایشگاه ساخت پالایشگاه کشورهای دیگر سرمایه گذاری پالایشگاه ها فنی و مهندسی تحریم ها صادرات نفت نفت خام
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۰۴۱۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پاشنه آشیل روسیه برابر تحریمهای غرب
اقتصاد قوی روسیه در برابر تحریمهای غرب، به شکل قابل ملاحظهای، تابآور بوده است و با گذشت ۲ سال از جنگ در اوکراین، همچنان به تامین مالی هزینههای آن ادامه میدهد اما حداقل در یک جا، نقطه ضعف وجود دارد.
به گزارش ایسنا، تاسیسات «آرکتیک الانجی۲» شرکت نواتک در دریای منجمد کارا، بخش مهمی از برنامههای مسکو برای افزایش صادرات و پر کردن خزانه است. این تاسیسات ماههاست که آماده ارسال گاز طبیعی مایع (الانجی) به بازارهای جدید است تا جایگزینی برای صادرات گاز به اروپا از طریق خط لوله باشد.
اما این تاسیسات جدید ۲۵ میلیارد دلاری، عملا غیرفعال مانده و نخستین بخش از سیستم تولید انرژی روسیه است که تحت تاثیر تحریمهای آمریکا، دچار محدودیت شده است.
تحریمها زودتر دست جنباندند
روسیه مدتها به دنبال افزایش سهم خود از بازار جهانی الانجی بوده است اما جنگ و متعاقب آن، کاهش صادرات به اروپا از طریق خط لوله، اهمیت این برنامه را تقویت کرد. مسکو میخواهد تولید الانجی را تا سال ۲۰۳۰، سه برابر افزایش دهد و حداقل ۳۵ میلیارد دلار به درآمد سالانه، بیافزاید.
به لطف تاسیسات قدیمیتر، روسیه اکنون چهارمین صادرکننده بزرگ الانجی در سطح جهانی است اما محدودیتها علیه پروژه «آرکتیک الانجی۲»، تمایلش برای پیشروی بیشتر را محدود کرده است. موضوع نگران کنندهتر برای مسکو این است که این محدودیتها، نقشه راهی را برای اقدامات آتی غرب فراهم میکند تا درآمد گازی روسیه را از طریق هدف قرار دادن فعالیتهایی نظیر یامال یا ساخالین ۲ در خاوردور که همچنان سوخت به مشتریان در اروپا و آسیا صادر میکنند، مهار کند.
مالت هامپرت، موسس موسسه آرکتیک که به مدت بیش از یک دهه گسترش روسیه در منطقه را زیر نظر دارد، گفت: تحریمهای آمریکا به طرز شگفتآوری خوب عمل میکنند. در این بخش، آنها جلوتر بوده و «آرکتیک الانجی۲» را حتی پیش از این که تولیدش را آغاز کند، مهار کرده اند و جلوی تحویل کشتیها را گرفته اند.
از زمانی که دولت بایدن تحریمهایی را علیه تاسیسات «آرکتیک الانجی۲» در سال گذشته اعمال کرد، خریداران در چین و هند که محدودیتهای موجود را دور زده و نفت روسیه را خرید و معامله میکنند، از خرید الانجی حتی با تخفیف خودداری کردهاند. در همین حال، وکلا در سنگاپور و لندن از مشارکت در این پروژه خودداری کردهاند.
حتی کشتیسازان هم گرفتار این محدودیتها شدهاند و کشتیهایی به ارزش صدها میلیون دلار در حال حاضر در اسکلههای خشک کره جنوبی، گیر افتادهاند. هیچ کس نمیتواند آنها را بخرد یا اجاره دهد. در همین حال، گاز در این تاسیسات مانده است.
برخلاف صادرات نفت روسیه که با وجود محدودیت قیمت و سایر محدودیتها، با کمک یک ناوگان گسترده از نفتکشها، ادامه یافته است، وضعیت صادرات الانجی متفاوتتر است که تا حد زیادی به دلیل فناوری پیچیدهتر مورد نیاز برای بارگیری و حمل و نقل این سوخت است.
عبور آمریکا از متحدانش برای تحریم الانجی روسیه
اکنون اتحادیه اروپا که هنوز به الانجی روسیه متکی است و تمایلی به محدود کردن واردات ندارد، در حال آماده شدن برای اعمال برخی اقدامات است. اروپا صراحتا این سوخت را ممنوع نمیکند، اما بحثهای مطرح شده در این بلوک نشان میدهد که با ورود جنگ اوکراین به سومین سال، اعمال محدودیت روی صادرات گاز روسیه دیگر خارج از بحث نیست.
طرحی برای ممنوعیت استفاده از بنادر اتحادیه اروپا برای صادرات مجدد کالاهای روسیه به مقصد کشورهای ثالث مطرح است. این موضوع از این نظر حائز اهمیت است که تاسیسات الانجی روسیه در منطقه قطب شمال، بسیار دورافتاده هستند، بنابراین، محمولههای الانجی معمولا ابتدا به بلژیک یا فرانسه میروند و سپس از آنجا به آسیا یا دیگر بندرهای اروپایی مجددا صادر میشوند. محدود کردن این رویه ناوگان کشتیرانی روسیه را به نقطه شکست میرساند.
به گفته افراد مطلع از این استراتژی، شورای امنیت ملی کاخ سفید در سال ۲۰۲۳، یعنی حدود یک سال پس از جنگ، توجه خود را به فلج کردن برنامههای توسعه الانجی روسیه معطوف کرد.
مقامات شورا با وزارت خارجه و وزارت دفاع تیم شدند تا هدفی را انتخاب کنند و در نهایت به پروژه «آرکتیک الانجی۲» متمرکز شدند. سپس آن را به خزانه داری بردند.
همانطور که جفری پیات، دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور منابع انرژی، ماه گذشته در کنفرانسی گفت: اکنون، به عنوان بخشی از یک طرح گستردهتر برای متوقف کردن توسعه هر گونه پروژه انرژی جدید توسط روسیه که ممکن است درآمد قابل توجهی داشته باشد، آمریکا میخواهد مطمئن شود که سرمایهگذاری آرکتیک، قادر به حیات نیست.
مقامات کاخ سفید در هدف قرار دادن این تاسیسات که تحت مالکیت مشترک دولت ژاپن، شرکتهای نفتی چینی و شرکت توتال انرژی فرانسه است، دلایل خوبی دارند. هر چند این اقدام، مطمئنا موجب ناراحتی متحدان مهم آمریکا میشود اما مسدود کردن «آرکتیک الانجی۲»، به مسکو ضربه میزند و در عین حال، پیامدهای محدودی در بازارهای جهانی گاز طبیعی دارد. مهمتر از آن برای بایدن که به زمان انتخابات ریاست جمهوری نزدیک میشود، این است که پیامد چنین اقدامی برای مصرف کنندگان آمریکایی، مهار شده است.
کشتیهای سفارشی به گِل نشستند
همچنین مزایای دیگری برای واشنگتن وجود دارد. تجارت الانجی، مستلزم کشتیهای خاص گران قیمتی است که میتوانند با دادههای ماهوارهای رصد شوند و ایجاد یک ناوگان جایگزین را غیرممکن میکند. در حالی که اکنون حدود ۷۵۰۰ نفتکش در اندازههای مختلف وجود دارد، صنعت الانجی، حدود ۷۰۰ کشتی دارد.
همچنین این حقیقت وجود دارد که «آرکتیک الانجی۲» نیاز به نوع خاصی کشتی دارد که بتواند از یخها عبور کند. ۲۱ کشتی یخ شکن برای این تاسیسات سفارش داده شده که شامل کشتیهای متعلق به شرکت هانوا اوشن و میتسویی کره جنوبی است.
این کشتیها اکنون به دنبال مالک جدید هستند. البته روسیه میتواند ظرفیت خود را بیاورد و کشتیهای الانجی در کشتی سازی زوزدا ساخته میشوند اما حتی ساخت این کشتیها هم به دلیل تحریمها به تاخیر افتاده است.
تان گوستافسون، استاد دانشگاه جورج تاون که توسعه سوخت فسیلی روسیه را به مدت دههها زیر نظر داشته است، میگوید: بزرگترین محدودیت برای توسعه «آرکتیک الانجی۲»، موجود بودن کشتیهای تخصصی حمل سوخت است. این یک نقطه ضعف در استراتژی کلی روسیه است. چشم انداز بلندمدت، با این واقعیت مبهم شده است که هدف اولیه یعنی توسعه تجارت الانجی به شرق آسیا از طریق مسیر دریای شمال، در حال حاضر امکان پذیر نیست.
روسیه با داشتن حدود ۲۰ درصد از ذخایر قطعی، بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد، اما همچنان باید آن را به درآمد تبدیل کند. خطوط لوله جدید با سرعت کافی برای تغییر مسیر فروش ساخته نمیشوند و تنها الانجی باقی میماند که خود پوتین آن را به عنوان آینده سوخت معرفی کرده است.
کرملین میگوید میخواهد تا سال ۲۰۳۰، بیش از ۱۰۰ میلیون تن الانجی در سال صادر کند که در مقایسه با ۳۱ میلیون تن صادرات در سال گذشته با یا بدون تحریم، بالاتر است.
چالش توسعه فناوریها و تجهیزات بومی
«آرکتیک الانجی۲»، اولین پروژهای نیست که با محدودیت مواجه میشود و محدودیتهای مربوط به انتقال فناوری و تجهیزات اکتشاف هیدروکربن در سال ۲۰۱۴ باعث ایجاد برخی جایگزینهای بومی شده است.
با این حال، با انباشته شدن تحریمها و کندی روند توسعه فناوری بومی، حتی دولت روسیه نیز به گستردگی این چالش اذعان دارد. آمار منتشره در یک سند وزارت اقتصاد روسیه که اوایل سال جاری منتشر شد و توسط بلومبرگ مشاهده شد، نشان میدهد تحت یک سناریوی محافظهکارانه، تولید در واقع ممکن است تا سال ۲۰۲۷ با رکود مواجه شود و «آرکتیک الانجی۲» ممکن است به سرعت افزایش تولید نداشته باشد.
هیچ یک از معاملهگران و تحلیلگران در نظرسنجی بلومبرگ، انتظار نداشتند این تاسیسات که تنها ساخت یکی از سه واحد تولیدی را به پایان رسانده و آغاز کرده است، تا زمانی که تحریمها همچنان پابرجا هستند، به ظرفیت کامل برسد.
شرکت نواتک که اداره این تاسیسات را برعهده دارد، به کار خود ادامه میدهد. لئونید میکلسون، موسس این شرکت که چهارمین فرد ثروتمند روسیه و متحد نزدیک پوتین است، سال گذشته موفق به تکمیل ساخت اولین مرحله از پروژه آرکتیک الانجی ۲ شد که برخلاف انتظارات صنعت از متوقف شدن توسعه این پروژه به دلیل فقدان فناوری لازم بود. زنجیرههای تامین جدیدی پس از خروج شرکتهای غربی ساخته شدند و قطعات و تجهیزات از چین آورده شدند.
میخلسون در شانزدهم مجمع اقتصادی اوراسیا ورونا در نوامبر، اندکی پس از تحریم این پروژه، گفت: این واقعیت که ما هدف تحریمها قرار گرفتهایم، نشانه آن است که آنها چگونه صلاحیتهای ما را ارزیابی میکنند.
اما اکنون او باید با خروج احتمالی شرکای خارجی بیشتر به دلیل تشدید محدودیتها مواجه شده و مشتری پیدا کند.
به گفته منابع آگاه، نواتک، افرادی را در چین استخدام کرده تا کسب و کار خود را تقویت کند و مقاماتی را در فوریه به هند فرستاد. اما هنوز هیچ قراردادی منعقد نشده است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، منابع آگاه میگویند آزمون بعدی در تابستان خواهد آمد که نواتک قصد دارد نخستین محموله الانجی را از پروژه آرکتیک الانجی ۲ صادر کند.